Rudna, niemiecka nazwa Rauden – nieduża wieś nad Rudzianką, przy wschodnim brzegu jeziora Rudna, 9 km na północny zachód od Lubniewic. W XIII wieku dzieliła los ówczesnego pogranicza wielkopolsko-lubuskiego. Wchłonięta przez Brandenburgię do końca stycznia 1945r. należała do państwa niemieckiego. Wschodnia granica Ziemi Lubuskiej, opisana w dokumencie Bolesława Rogatki z 20.04.1249r. biegła od łąki Guba nad Wartą w kierunku południowym et procedunt in Rudna et Rogi usquc od lacum Wandrine (jezioro Wędrzyn). Sama wieś należała wówczas raczej do Wielkopolski i w ciągu XIII i XIV wieku została wchłonięta przez Ziemię Torzymską. W XIX wieku był to powiat wchodniotorzymski, w latach 1945-75- sulęciński w ówczesnym województwie zielonogórskim. Przed wojną samodzielna gmina wiejska, po 1945r. gromada w gminie zbiorczej Kołczyn. Od 1954r. sołectwo podległe Gromadzkiej Radzie Narodowej w Miechowie. Po kilku latach Miechów został przyłączony do Gromadzkiej Rady Narodowej w Sulęcinie. Czy Rudna również? Zapewne wieś znalazła się wtedy w Gromadzkiej Radzie Narodowej w Kołczynie.
Nie ulega wątpliwości, iż Rudna z dokumentu z 1249r. jest tożsama z wsią Rauden, której nazwa po kilkusetletniej przerwie pojawiła się dopiero w recesie z 1538r. Również niemieccy etymolodzy (np. Mucke) wywodzą ją od słowiańskiego słowa ruda w znaczeniu przymiotnikowym, jako określenie czerwonej rudy darniowej, albo rzeczownikowym- jako ruda właśnie. Wspomniana lakonicznie w 1249r. wieś pojawiła się po raz drugi dopiero w 1538r. w recesie podziałowym rodziny von Waldow. Zaliczano ją do nowych złożeń na leśnych obszarach Kołczyna. W 1593r. należała do Caspra von Waldowa Młodszego. W 1682r. Rudna została zastawiona na 30 lat von Marwitzowi i radcy Weitmannowi, jednakże do 1699r. wieś dzierżył tytułem zastawy niejaki Tarritzky. Trudno powiedzieć jaką rolę w historii tej posiadłości odegrał Siegmund Gottfried von Bredow (1649-1721), pochowany w kościele. Według Berghausa miał on być mężem Waldowówny, która wniosła mu Rudnę w wianie. Wnet jednak wieś wróciła do Waldow. W 1715 – 1718r. jako lennik wspomniany został Kaspar Adam von Waldow z Jarnatowa, zaś wieś posiadała tytułem zastawu wdowa po płk. von Werbelow, mieszkająca nb. w Berlinie. W 1747r. na mocy testamentu Karla Adolfa von Waldowa Rudna wraz z Maszkowem przeszła na własność sierocińca Steinbarta w Sulechowie. Stan ten utrzymał się przez cały wiek XIX. W 1718r. do majątku należał 1 łan zagrodniczy. O majątku wspomina Bratrig na początku XIX wieku. W poł. ub. stulecia obejmował on 756 mórg (193 ha) ziemi, w tym 488 mórg gruntów ornych, 89 mórg łąk, 81 mórg nieużytków i wód. Majątek znajdował się w północno -zachodniej części osady. W 1992r. była tu ferma hodowlana Lubniewickiego Kombinatu Rolnego. Wieś typowo śródleśna. Nad rzeką i przy jeziorze niewielka bezleśna enklawa. Nic nie wiemy o pierwotnej wsi, która w nieznanych okolicznościach wyludniła się i zniknęła. Jej ślad przetrwał zapewne w postaci nazwy polnej i rzeki, którą posłużono się przy zakładaniu nowej wsi w XVI wieku. Była mała bez gospodarstw chłopskich, należała zapewne do najuboższych w okolicy. W 1601r i 1615r. liczyła ona 13 łanów. W 1718r. przeliczano je na 12 łanów realnych. W 1774r. już tylko 10 „starych” łanów, które równały się 6 13/20 łana zredukowanego. Na początku XIX wieku –6 łanów. W XVII wieku było tu 10 zagrodników, młynarz i 2 służących. Z wojny 30-letniej musiała wyjść mocno podniszczona, gdyż w 1662r. jeszcze 4 działki zagrodnicze były puste: pozostałe łany uprawiało 6 zagrodników, pastarze i owczarz. W 1718r. było już 9 zagrodników, w 1774r. – 12 zagrodników. W 1785r. – 10 zagrodników, 4 chałupników, 8 domowników, owczarz i pasterz. 20 lat później –14 zagrodników, 1 chałupnik, 4 komorników i leśniczy. W 1939r. spis wykazał we wsi 80 indywidualnych gospodarstw domowych. 1800r. – 24 domy. Według Kubacha na wioskę składały się również pojedyncze zagrody przy północnym i zachodnim brzegu jeziora. Główna część wsi zabudowana była techniką szachulcową. Najstarszą budowlą we wsi przed 1945r. była szachulcową stodoła z wyrytą datą 1698 na drzwiach. nie przetrwała ona do obecnych czasów, gdyż dziś za najstarsze obiekty uchodzą szachulcowe domy z drewnianymi szczytami nr 28 oraz 30 ze stodołą z I połowy XIX wieku. W 1982r. 20 zabudowań. 1800r. –146, 1939r. –255. Po wojnie wieś nigdy nie osiągnęła dawnej wielkości: 1949r. – 90, 1958r. –137: od tej pory ludność systematycznie maleje: 1970r. –108, 1978r. –87, 1988r. – 80, 2019r. - 70.
Przed 1945r. ludność niemiecka wyznania ewangelickiego. W 1718r. odnotowano następujące nazwiska zagrodników: Rostel, Potcke, Hufner, Volmar, Kaschatzky, Klembeke, Scharffke. W brzmieniu niektórych nazwisk można dopatrzyć się pochodzenia kilku zagrodników z terenów Polski. Może zostali oni osadzeni po wojnie 30-letniej. Rolnictwo było tu rachityczne. Grunty podzielone na trzy pola- zanotowano w 1718r. – są złe i piaszczyste. 80% zasiewów stanowiło żyto: jęczmień, owies, groch i tatarka- po 5%. Łąki średnie. Zagrodnicy uzyskiwali po fur. pogłowie na 1 łanie zagrodniczym wyniosło: 2 woły, 5 krów, 2 świnie,2 gęsi. Mieszkańcy zajmowali się dodatkowo handlem bydłem. Karczamarz w 1718r. szynkował 4 tygodnie zaledwie 1 beczkę piwa pochodzącego z dworu. W 1824r. zbudowano karczmę szachulcową.
W 1593r. Casper von Waldow Młodszy otrzymał pozwolenie na zbudowanie tartaku na rzece Rudziance. Zgodę wyraził mistrz joannitów, gdyż rzeczka stanowiła granicę miedzy gruntami należącej do zakonu wsi Krzeszyce, a Rudną. Istnienie tartaku potwierdzone jest dla lat 1601 i 1615. W 1718r. do tartaku należał 1 łan zagrodniczy. Po raz ostatni młyn na Rudziance został uwzględniony przez mapy z ok. 1830r. Wieś otoczona była od wschodu i zachodu przez Raudener Stifts forest. Nic więc dziwnego, iż w 1718r. wspomniano, że drewna na opał wystarcza. Na początku XIX wieku był we wsi leśniczy na 2000mórg (510 ha) drzewostanu. W poł. XIX wieku w majątku były już zaledwie 92 morgi lasu. Co się stało z resztą nie wiadomo. Leśniczówka przy pd. brzegu j-ra istniała po wojnie, zaznaczona też na mapie z 1982r. Wieś leży przy drodze woj. nr 11401 Kołczyn- Sulęcin.
W średniowieczu – najprawdopodobniej diecezja poznańska. W strukturze kościoła protestanckiego wieś należała do inspektoratu w Ośnie. Po 1945r. diec. zielongórska-gorzowska, zrazu dek. rzepiński, obecnie sulęciński. Kościół znajduje się przy południowym krańcu jeziora. Kubach datuje tę budowlę na przełom XVIII i XIX wieku. Przytacza jednocześnie opinię Richla-Sheu, iż pierwszy kościół w Rudnej zbudowano w 1708r. (na tę datę niesłusznie się powołuje schematyzm 1988). Księgi kościelne datowane są od 1671r. sugerują, iż tradycje kościelne są tu starsze. Zastanawia też data fundacji drewnianego ołtarza, oceniana prze Kubacha n 1600r. Obecnie przyjmuje się, że istniejący kościół jest budowlą szachulcową z II połowy XVIII wieku. Prostokątna bryła z dachem, dwuspadowym, ściętym od wchodu, osadzona jest na kamiennym cokole. W 1890r. dostawiono od zachodu wieżę. Dzwon odlany w ludwisarni Fischera z Chojny prawdopodobnie w końcu XVIII wieku (zapewne w okresie fundacji kościoła) – jak już podaje Kubach- nie zachował się. Być może skonfiskowany na cele militarne w 1917r. XIX wieczna jest też przybudówka od strony południowej. Wnętrze otynkowane, pułap prosty, podłoga ceglana, okna prostokątne. W dawny ołtarz, ozdobiony herbami Waldowów, na początku XIX wieku wbudowano ambonę. Drewniana chrzcielnica w formie 8-bocznegokielicha pochodziła- wg Kubacha – z XVIII wieku. Przed wojną pod ścianami były stałe. Dawniej było w kościele wiele epitafii, do okresu przedwojennego zachowała się tylko tablica ku pamięci Siegmunda Gottfrieda von Bredow. 1.11.1946r. kościół został poświęcony pw. Wszystkich Świętych: W 1976r. tytułowany był wezwaniem do św. Mikołaja, którego odpust obchodzono tu już w latach 40. W latach czterdziestych - wzorem administracji protestanckiej – kościół w Rudnie afiliowano do parafii w Maszkowie, mającej status kuracji, należącej do parafii w Sulęcinie. 1.06.1951r. Oba kościoły włączono do parafii św. Stanisława Kostki w Kołczynie. Kościół w Rudnej był filią parafii protestanckiej w Maszkowie. Nauczyciel wspomniany został w 1785r., ale już w 1774r. do szkoły chodziło tu 42 dzieci.
